หมอฮับๆ เห็นหลายคนบอกกินคาร์นิวอ ไดเอท (Carnivore Diet) แล้วเลือดจะเป็นกรด น่ากลัวจริงไหมครับ?

กินคาร์นิวอ ไดเอท แล้วจะฉลาดเป็นกรดต่างหากครับ (ฮ่า ๆ) คนไข้หลายคนมักถามผมเกี่ยวกับความอันตรายของการกิน Carnivore Diet หรือเรียกสั้น ๆ ว่า CD จนตอนนี้ผมยังคงให้คำตอบเดิมซ้ำ ๆ ครับว่า มันไม่อันตรายตราบเท่าที่เราควบคุมตัวเองได้ดีไม่หลุดกินคาร์โบไฮเดรตเป็นปริมาณมากครับ

อันดับแรก ต้องเข้าใจก่อนว่าการใช้พลังงานจากการกินแบบ Carnivore Diet และแบบ คีโตจีนิกไดเอท (Ketogenic-diet) เป็นการใช้พลังงานแบบจำกัดคาร์บ (Very Low Restrict Carbohydrate) ทำให้ร่างกายนำไขมันและโปรตีนมาใช้งาน ซึ่งเรียกว่าเป็นสภาวะ คีโตซิส (Ketosis) จำไว้เลยนะครับ ว่ามันคือสภาพที่ร่างกายเน้นการใช้ไขมันและโปรตีนครับ แต่ว่า “คีโตซิส” เนี่ย ต่างกับ “คีโต อะซิโดซิส (Keto-Acidosis)” นะครับ เพราะว่าคีโต-อะซิโดซิส ภาวะเลือดเป็นกรดรุนแรงในผู้ป่วยโรคเบาหวานครับ

พลังงานคีโตน เกิดขึ้นได้อย่างไร

ก่อนจะไปถึงคีโตซิส ว่ากันถึงคีโตนก่อนครับ คีโตนได้มาจากจากการสลายไตรกลีเซอไรด์ (ไขมัน) และ กรดอะมิโน (โปรตีน) แบ่งได้เป็นสามชนิดดังต่อไปนี้

• Beta-Hydroxybutyrate (BHB)     ตัวนี้แหละครับพลังงานคีโตน
• Acetoacetate   เปลี่ยนสภาพไปเป็น BHB หรือ acetone ได้
• Acetone   ของเสียที่ขับออก แสดงเป็นกลิ่นปาก กลิ่นปัสสาวะเป็นต้น

ทั้งสามตัวมีในร่างกายอยู่แล้วแม้เราจะไม่ได้กิน คาร์นิวอ ไดเอท หรือ คีโตจีนิคไดเอท ก็ตาม เช่น เมื่อไม่สบาย เมื่อมีการอักเสบเป็นต้น และมีการศึกษาหลายแห่งที่มองเหมือนกันคือมันเป็นพลังงานที่สะอาด คอยช่วยเหลือร่างกายยามมีปัญหา บางแห่งบอกเลยครับว่าพลังงานจากคีโตนนี้มีประโยชน์ต่อร่างกายมากกว่าน้ำตาลเป็นไหน ๆ

การใช้พลังงานคีโตน และประโยชน์ในการลดน้ำหนัก

การใช้พลังงานจากคีโตนเราเรียกว่า คีโตซิส (Ketosis) ครับ การใช้พลังงานคีโตนอย่างสมบูรณ์หรือที่เรียกว่า “Ketoadapt” เป็นสิ่งที่คนกินคาร์นิวอ ไดเอท และคีโตจีนิกไดเอทต้องการ เพราะจะทำการใช้พลังงานที่หมดจดและมีประสิทธิภาพสูงในการสลายไขมัน ทำให้ร่างกายมีพลังและกระปรี้กระเปร่า สมองแจ่มใส มีสมาธิเพิ่มมากขึ้น  ว่ากันว่าในตอนเด็ก ๆ เราเข้าสู่คีโตซิสกันง่ายมากเพราะอาหารในน้ำนมแม่เต็มไปด้วยไขมันและโปรตีนสูง หรือก็คือเด็ก ๆ ใช้พลังงงานคีโตนกันมากแล้วค่อยๆปรับมาใช้พลังงานจากคาร์โบไฮเดรตตามการกินนั่นเอง

นอกจากนี้ ยังได้รับความนิยมสนใจในผู้คนเป็นจำนวนมากเนื่องจากประสิทธิภาพในการลดน้ำหนักได้อย่างรวดเร็วชัดเจน และสามารถแก้ไขผู้ที่เป็นเบาหวานประเภทที่สองที่เกิดจากอินซูลินเสื่อมสภาพให้กลับมาทำงานได้ดีดังเดิม บางคนถึงกับบอกลาเบาหวานได้โดยไม่กลับไปเป็นอีกเลยทีเดียวครับ  แต่ข้อควรระวังคือผู้ที่ไตเสื่อมสภาพระดับสองหรือมากกว่านั้น เพราะจะแก้ไขภาวะกรดในร่างกายได้ลำบากครับเดี๋ยวจะเล่าให้ฟัง

ภาวะร่างกายเป็นกรด และ คีโต อะซิโดซิส

ต่อมาครับ เรื่อง “คีโต อะซิโดซิส” (Keto-Acidosis) คือสภาวะที่ร่างกายเป็นกรด (Metabolic Acidosis) โดยมีระดับน้ำตาลสูงมากกว่า 250 mg/dl และระดับคีโตนในเลือดสูง (Blood Ketone Positive) อธิบายสาเหตุที่ทำให้ระดับคีโตนสูงขึ้นในผู้ป่วยเบาหวาน (มักเป็นในกลุ่มเบาหวานประเภทที่1ซึ่งร่างกายสร้างฮอร์โมนอินซูลินไม่ได้)  เนื่องจากคาร์โบไฮเดรตที่รับเข้าทั้งหมดทำให้ร่างกายเกิดกลายเป็นภาวะน้ำตาลสูง (Hyperglycemia) เพราะไม่มีอินซูลินที่จะสามารถเอากลูโคสเข้าไปในเซลล์ไปใช้เป็นพลังงานได้ ทำให้ร่างกายเกิดกระบวนการสร้างคีโตน หรือ คีโตซิส (Ketosis) จากการสลายไขมันเพื่อนำไปเป็นพลังงานแทนนั่นเอง การสร้างคีโตนมากๆจึงทำให้เกิดภาวะเลือดเป็นคีโตน (Ketonemia) และเนื่องจากกระบวนการทั้งสองเกิดขึ้นซ้ำๆ ทำให้มีคีโตนเป็นปริมาณมากในเลือดทำให้ร่างกายต้องพยายามขับออกครับการขับออกของเสียของคีโตนหรือ อะซีโตนนี้เอง จะขับออกสามทางคือทางปัสสาวะ (ไต) หายใจ (ปอด) เหงื่อ (ผิวหนัง) โดยไตจะทำการปรับสมดุลกรดเบสเป็นหลักครับ หากปรับสภาวะดังกล่าวไม่ทันก็จะส่งผลทำให้มีการสูญเสียเกลือแร่ทั้งกลูโคส โซเดียมและ โพแทสเซียมในกระบวนการขับปัสสาวะเป็นจำนวนมากทำให้ร่างกายขาดน้ำและเสียสมดุลกรดเบส ความเป็นกรดในเลือดมากขึ้น (pH < 7.3 )

คีโตน แบบไหนอันตราย?

แล้วคีโตนแค่ไหนถึงอันตราย ในการตรวจรักษานั้น เมื่อมีอาการร่วมกับค่าน้ำตาลและผลคีโตนเป็นบวกหรือก็คือมีคีโตนในเลือดก็วินิจฉัยภาวะอันตรายได้เลยเพราะต้องการความรวดเร็วในการรักษาแต่ เพื่อความละเอียด กรุณาอ่านต่อไปครับ

โดยปกติค่าคีโตนในเลือดของคนที่ใช้คีโตนเป็นพลังงานควรอยู่ในรับ 0.4mmol/L ถึง 4 mmol/L เพราะในระดับนี้ ร่างกายจะสามารถปรับสมดุลได้ครับโดยคงความเป็นกรดของเลือดไว้ที่ 7.4 ถ้าค่ามากไป ก็จะขับออกทางปัสสาวะ สีตัวคีโตนในตัวตรวจปัสสาวะจึงเข้มบ้างอ่อนบ้างแล้วแต่ปริมาณคีโตนในร่างกายนั่นเองครับ

คีโตน กับ เบาหวานประเภทที่ 2

ถ้าคุณเป็นคนปกติทั่วไป หรือเป็นเบาหวานประเภทที่สองที่อินซูลินเสื่อมสภาพแต่ยังทำงานได้ คุณมีปราการด่านแรกที่ช่วยป้องกันคือตับครับ ที่จะช่วยปรับสมดุลโดยการสร้างกลูโคสเข้าสู่กระแสเลือดเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนได้ครับ และที่สำคัญในคนที่เป็นเบาหวานคือให้พยายามลดน้ำหนักครับ เพื่อเพิ่มความไวต่ออินซูลินในร่างกายที่เสื่อมสภาพไปให้ทำงานได้ดีขึ้น มีรายงานว่าถ้าคนที่เป็นเบาหวานประเภทที่สองนี้ลดน้ำหนักได้มากกว่า 15 กิโลกรัมจะมีโอกาสหายจากเบาหวานประเภทที่สองนี้ได้ครับ

คีโตน กับ เบาหวานประเภทที่ 1

แต่ถ้าคุณเป็นเบาหวานประเภทที่หนึ่งที่สร้างอินซูลินไม่ได้ ก็ไม่ต้องกลัวเกินไปนะครับ การจำกัดคาร์โบไฮเดรตยังเป็นสิ่งที่ได้ผลดี เพียงแค่ติดตามค่าน้ำตาลของคุณบ่อยๆ หรือเมื่อมีอาการผิดปกติอยู่เสมอเพื่อที่จะได้ปรับระดับอินซูลินที่ต้องฉีดให้คุณได้อย่างเหมาะสมครับ และแน่นอนว่าควรปรึกษาแพทย์ควบคู่ไปด้วย

เขียนมายาวหน่อย หวังว่าทุกท่านคงได้ประโยชน์กันครับ

 

 

ข้อมูลอ้างอิง

Tinsley, G. M., & Willoughby, D. S. (2016). Fat-Free Mass Changes during Ketogenic Diets and the Potential Role of Resistance Training. International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism, 26(1), 78–92.Effects of short chain fatty acid producing bacteria on epigenetic regulation of FFAR3 in type 2 diabetes and obesity.Remely M, Aumueller E, Merold C, Dworzak S, Hippe B, Zanner J, Pointner A, Brath H, Haslberger AG.Gene. 2014 Mar 1;537(1):85-92..Gosmanov AR, Gosmanova EO, Kitabchi AE. Hyperglycemic Crises: Diabetic Ketoacidosis (DKA), And Hyperglycemic Hyperosmolar State (HHS) [Updated 2018 May 17]. In: De Groot LJ, Chrousos G, Dungan K, et al.  Bougneres PF, Lemmel C, Ferr? P, Bier DM. Ketone body transport in the human neonate and infant. J Clin Invest. 1986;77(1):42-8.